Juridisch adviseur geeft uitleg over het belang van NEN 3140

Veiligheid is van groot belang bij elektrotechnische installaties. De norm NEN 3140 beoogt deze veiligheid voldoende te waarborgen. Toch is er in de praktijk nog wat te winnen, stelt mr. Klaas van der Kolk van juridisch advies- en trainingsbureau Nova Juridica. “Uiteindelijk gaat het erom dat iedereen aan het eind van de dag weer veilig thuiskomt.”

Auteur: Dr. Henk-Jan Hoekjen

NEN 3140:2011+A3:2019 nl is een zelfstandige norm die voor Nederland alle relevante eisen voor laagspanningsinstallaties bevat. NEN 3140 is van toepassing op de bedrijfsvoering van elektrische installaties en apparatuur tot een nominale spanning van 1.000 Volt wisselspanning en 1.500 Volt gelijkspanning. Jurist en bedrijfskundige mr. Klaas van der Kolk van juridisch advies- en trainingsbureau Nova Juridica heeft zich gedurende de afgelopen jaren gespecialiseerd in de juridische aspecten van NEN 3140. Hij verzorgt trainingen op dit gebied, waarbij hij geïnteresseerde mensen uit het elektrotechnische werkveld inlicht over de strekking van de norm. “Ik raakte bij dit onderwerp betrokken via Van der Heide”, vertelt hij. “Van der Heide vroeg mij om een training te geven over de wettelijke status van NEN 3140. Dat doe ik nu al een flink aantal jaren en vanaf 2021 ga ik voor NEN trainingen over dit onderwerp geven. Het is interessante materie en daarbij heb ik te maken met prettig en gemotiveerd publiek. Mensen uit de elektrotechnische wereld zijn over het algemeen zeer betrokken bij hun werkgebied.”

Klaas van der Kolk: “De NEN 3140 is een zorgvuldig opgesteld document dat bescherming en zekerheid biedt aan alle betrokken partijen.” (Foto: Nova Juridica)
 

Achterdeur
Van der Kolk geeft tijdens zijn trainingen en presentaties onder meer uitleg over de juridische status van de norm. Want in de dagelijkse praktijk leven er bij verschillende betrokken partijen – zoals eigenaars van installaties en hun personeel, elektrotechnische installateurs, partijen die beheer en onderhoud van installaties verzorgen, installatieverantwoordelijken en werkverantwoordelijken – veel vragen omtrent bijvoorbeeld de veiligheid van installaties en de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid in geval van eventuele calamiteiten.

Volgens Van der Kolk speelt de norm NEN 3140 een sleutelrol bij het beantwoorden van dergelijke vragen. “Normen zijn juridisch interessant”, legt hij uit. “Formeel is een norm zoals NEN 3140 geen wet, maar een ‘best practice’. Dat heeft te maken met de wijze waarop een norm tot stand komt: voor een wettelijke status zou een norm door de twee kamers van het parlement moeten. Dat is op dit moment met een norm als NEN 3140 niet het geval.”

Een norm wordt opgesteld op basis van de input van de betrokken marktpartijen, waardoor een norm – in juridisch termen – wel publiekrechtelijk, maar niet algemeen verbindend is. Maar via een achterdeur is er volgens Van der Kolk wel degelijk een wettelijke component. “Er is toch sprake van ‘wettelijk’ bindende kracht, omdat impliciet naar deze norm verwezen wordt in de Arbowet en het Arbobesluit”, aldus de juridisch adviseur. De Arbowet stelt onder meer dat elektrische installaties en apparaten veilig moeten zijn, de werkplek veilig moet zijn, dat werkzaamheden met of aan deze installaties veilig moeten worden uitgevoerd en dat deze elektrische installaties moeten worden onderhouden ‘door daartoe deskundig en bevoegd personeel’. NEN 3140 voorziet in de nodige bepalingen die in de praktijk gebruikt kunnen worden om hieraan te voldoen. “Het volgen van NEN 3140 is de best mogelijke manier om aan relevante wet- en regelgeving te voldoen.”

Van der Kolk stelt dat het daarom belangrijk is om de norm volstrekt serieus te nemen. Hij raadt de markt met klem aan altijd te werken volgens NEN 3140 en dit ook vast te leggen in contracten, zodat betrokken partijen elkaar er op kunnen aanspreken. “Gebruik die norm”, zegt hij. “Want het is een zorgvuldig opgesteld document dat zekerheid biedt aan alle betrokken partijen. Daarbij moet niet uit het oog verloren worden wat het uiteindelijke doel is van NEN 3140: dat iedereen elke avond weer veilig naar huis kan.”

Op de werkvloer is er vaak volop kennis omtrent veiligheidsaspecten van elektrische installaties. Maar binnen het management is dit niet altijd het geval. (Foto: Harry Strauss)
 

Sluitpost
Wat dat betreft ziet Van der Kolk in de dagelijkse praktijk overigens nog wel eens obstakels. “Ik zie dat veiligheid soms nog teveel een sluitpost is”, plaatst hij een kritische kanttekening. “Bij grote bedrijven is er bijvoorbeeld een spanningsveld: gaan we het gehele productiesysteem stilleggen en daarmee veel geld verliezen omdat de elektrotechnische veiligheid niet volledig geborgd is? Of is het financiële belang daarvoor te groot? Dat zijn de dilemma’s waar alle betrokkenen bij elektrotechnische installaties in de praktijk mee geconfronteerd kunnen worden.” Precies daarom is het volgens de juridisch adviseur belangrijk dat er bij het management van bedrijven voldoende inzicht komt in het grote belang van veiligheid. “Ik zie soms dat het veiligheidsaspect bij met name het management van bedrijven niet altijd voldoende onderkend wordt. Bij de praktijkmensen op de werkvloer is het besef er meestal wel. Maar er is dus soms spanning tussen de kennis op de werkvloer en de kennis bij het management. Ik denk dat leidinggevenden óók meer op de hoogte moeten worden gebracht van de inhoud en het belang van NEN 3140. Dat heeft alles te maken met ‘Governance’: is de veiligheid van alle belanghebbenden – eigen werknemers, klanten en gebruikers van de publieke ruimte – voldoende gewaarborgd en handelt het bedrijf in dit kader ‘Maatschappelijk Verantwoord’?”

Het is belangrijk om je te realiseren dat NEN 3140 door rechters en verzekeraars serieus wordt genomen, vervolgt Van der Kolk. “Dat betekent dat het noodzakelijk is om kennis te hebben van de strekking van die norm.” Want NEN 3140 biedt zekerheid. Het biedt een kader aan alle betrokkenen in het elektrotechnische werkveld, ook voor zaken aangaande aansprakelijkheid.

Er is in de praktijk nogal eens onduidelijkheid wie de verantwoordelijkheid draagt voor een elektrotechnische installatie en wie aansprakelijk kan worden gehouden voor eventuele schade. Is dat de eigenaar van de installatie, de installateur, of misschien de partij die eventueel het onderhoud en beheer van de installatie verzorgt? Volgens Van der Kolk laat die vraag zich niet in algemene zin beantwoorden; dit is onder meer afhankelijk van de gesloten contracten en van het gedrag van de betrokkenen. Met het contractueel vastleggen van de verantwoordelijkheid is dus niet de aansprakelijkheid bij calamiteiten vastgelegd. “In juridische zin is het belangrijkste dat alle partijen de norm erkennen en deze hanteren als het kader”, zegt Van der Kolk. “Wanneer men zich houdt aan de geldende normen en wetten zal men nimmer hoofdelijk aansprakelijk gehouden kunnen worden voor de geleden schade. Dat kan alleen wanneer er sprake is van aantoonbaar laakbaar gedrag.” Met andere woorden: ook wanneer contractueel is vastgelegd dat een andere partij de verantwoordelijkheid draagt voor een installatie, dienen alle andere betrokkenen nog steeds op een verantwoordelijke manier te opereren. “NEN 3140 biedt hiervoor de beste leidraad”, besluit de juridisch adviseur.

NEN heeft vanaf 20102 een training over Aansprakelijkheid van IV/WV.

https://www.nen.nl/nen-3140-aansprakelijkheid-van-de-iv-wv-er